Câu chuyện TikToker Phạm Thoại livestream chất vấn chị Lê Thị Thu Hòa (ở Ninh Thuận), mẹ bé Bắp – nhân vật được Phạm Thoại kêu gọi tiền từ thiện để chữa ung thư máu cho bé, vẫn đang gây tranh cãi về tiền quyên góp có được sử dụng đúng mục đích hay không?
Buổi livestream thu hút hơn 1 triệu người xem của Phạm Thoại và mẹ bé Bắp, khi “giải bày” hơn 16,7 tỉ đồng tiền từ thiện ủng hộ cho bé Bắp điều trị ung thư máu
Cụ thể, ngày 24.2, tài khoản gây quỹ do Phạm Thoại đứng tên ghi nhận số tiền tổng thu là hơn 16,7 tỉ đồng. Tuy nhiên, số tiền trong tài khoản hiện chỉ còn hơn 54,7 triệu đồng.
Trong khi đó, nhiều thông tin khác cho rằng mẹ bé Bắp dùng nguồn tiền này để mua 4 mảnh đất ở quê, mua xe, mua vàng, làm răng sứ, cho con trai lớn học trường quốc tế…
Trước rất nhiều nghi vấn, Phạm Thoại đã livestream cùng mẹ Bắp, sao kê, giải thích dòng tiền nhưng cộng đồng mạng và nhà hảo tâm vẫn không đồng ý, cho rằng bất hợp lý.
Vì vậy, để làm sáng tỏ vụ việc, thì những cá nhân đã đóng góp tiền hoặc cộng đồng mạng cần làm gì.
Công khai sử dụng nguồn đóng góp trên phương tiện truyền thông
Luật sư Trương Ngọc Liêu (Đoàn luật sư TP.HCM) cho hay, hoạt động từ thiện thể hiện tinh thần tương thân tương ái, việc này rất hoan nghênh. Tuy nhiên, giải pháp làm từ thiện thông qua trung gian như trên cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Do đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 93/2021 để quản lý đối với hoạt động kêu gọi quyên góp từ thiện từ các nguồn huy động tự nguyện.
Cá nhân Phạm Thoại kêu gọi tiền chữa bệnh ung thư máu cho bé Bắp
“Điều 4 Nghị định 93 nêu rõ việc tiếp nhận, phân phối và sử dụng tiền, hiện vật đóng góp để hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo phải đảm bảo công khai, đúng mục đích, đối tượng. Vì vậy, khi Phạm Thoại kêu gọi từ thiện để chữa bệnh ung thư máu cho bé Bắp thì nguồn tiền chắc chắn chỉ sử dụng vào mục đích này”, luật sư Liêu cho biết.
Luật sư Liêu nói thêm, theo Nghị định 93/2021, đối với hoạt động vận động đóng góp từ thiện để hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo như trường hợp của bé Bắp, thì chủ thể được quyền vận động đóng góp có thể là cá nhân, và không cần thông qua tổ chức xã hội hay cơ quan nhà nước nào.
Tuy nhiên, khi thực hiện việc tiếp nhận, quản lý và sử dụng tiền đóng góp tự nguyện phải tuân thủ quy định “cá nhân tổng hợp đầy đủ thông tin về kết quả tiếp nhận, sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo và thực hiện công khai trên các phương tiện truyền thông” theo khoản 2 Điều 23 Nghị định 93/2021.
Như vậy, ngay cả khi những người ủng hộ tiền để cho bé Bắp không yêu cầu, thì Phạm Thoại vẫn phải có nghĩa vụ công khai kết quả tiếp nhận, sử dụng số tiền mà nhà hảo tâm đã đóng góp. Và lưu ý, toàn bộ chi phí cho hoạt động vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện phải do cá nhân đứng ra vận động tự chi trả. Trừ trường hợp, được những người đóng góp đồng ý chi từ nguồn đóng góp tự nguyện.
Công khai tiền từ thiện chưa minh bạch, đề nghị công an vào cuộc
“Những người đã đóng góp tiền từ thiện có thể theo dõi buổi livestream của Phạm Thoại và mẹ bé Bắp tối 25.2 vừa qua, từ đó đưa ra những yêu cầu của mình, xem xét tính công khai minh bạch, hợp lý trong việc sử dụng tiền đóng góp. Trường hợp vẫn nghi ngờ có sự không trung thực, thì có thể đề nghị cơ quan chức năng, công an vào cuộc xác minh làm rõ”, luật sư Liêu nói.
Theo luật sư Liêu, hành vi báo cáo, cung cấp thông tin không đúng sự thật; chiếm đoạt; phân phối, sử dụng sai mục đích, không đúng đối tượng được hỗ trợ từ nguồn đóng góp tự nguyện hay lợi dụng công tác vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện để trục lợi đều là các hành vi bị nghiêm cấm theo Nghị định 93/2021.
Do đó, nếu nhà hảo tâm nghi ngờ và có chứng cứ chứng minh Phạm Thoại hay mẹ của bé Bắp hoặc bất kỳ người nào khác thực hiện hành vi sử dụng sai nguồn tiền đóng góp, cố ý kêu gọi từ thiện để trục lợi…, thì có thể tố giác đến cơ quan có thẩm quyền, để cơ quan chức năng thực hiện việc xác minh, làm rõ.
Từ đó, nếu có hành vi vi phạm, thì tùy theo tính chất, mức độ mà có thể tiến hành xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự người vi phạm về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” (Điều 174 bộ luật Hình sự 2015), tội “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” (Điều 175) – nếu thỏa mãn các yếu tố về cấu thành tội phạm của những tội danh này.
